13

Câu đó không phải tôi , mà là Lục Nguyên .Thằng bé đứng ở cửa, đeo chiếc cặp tôi tự tay may cho nó, đôi mắt tròn xoe đầy giận dữ trừng lên tôi: "Hôm nay ta còn láo trên báo. Bạn học biết đều chế nhạo con. Con không cần người đàn bà xấu xa này mẹ nữa!"

Lục Nguyên không có cha mẹ, từ nó, tôi thấy hình bóng của Lục Thu Bình. Vì , bất kể khi nó nhỏ bị kiết lỵ cận kề sinh tử, hay khi bị thủy đậu có nguy cơ lây nhiễm cho tôi, tôi cũng không chùn bước. Tôi đối xử với nó như cách bà nội từng đối xử với tôi, luôn bên cạnh vượt qua mọi khó khăn.

Giờ đây, nó lại phỉ báng tôi như . Tôi không phải Bồ Tát, đương nhiên cảm thấy đau lòng, thậm chí phẫn nộ:Tôi quay lại nó, thằng bé co rụt cổ, chạy vòng qua tôi, rồi trốn sau lưng Lục Thu Bình."Bố, bố thấy chưa? Trước mặt bố, người đàn bà xấu xa này đã định đánh con. Nếu không có bố ở đây, chắc chắn ta sẽ đánh chết con. Con muốn dì Cẩm Tú, dì ấy mới là mẹ ruột của con!"

Tằng Sinh Vân tôi đầy thương cảm, không kìm mà lên tiếng giúp tôi:"Lục Thu Bình tiên sinh, nếu Yến Như tiểu thư đưa đơn kiện ra tòa, với những việc đã , chắc chắn không lợi lộc gì đâu. Đến lúc đó, danh tiếng của không chỉ không cứu vãn , mà công việc có thể cũng bị mất."

Mặt Lục Thu Bình thoáng lúng túng, cũng không còn cách nào khác.

Sau sự việc đăng báo, ta không còn nghi ngờ khả năng của tôi. Cuối cùng, ta cũng chịu nhượng bộ, thanh toán một lần số tiền thuộc về tôi và trả lại chiếc rương mà bà nội để lại cho tôi. Chúng tôi chia tay nhau bên ngoài ngân hàng.

Như lời cảm ơn, tôi mời Tằng Sinh Vân một bữa cơm.Anh hỏi tôi: "Yến Như tiểu thư, tiếp theo định gì?"

Tôi không chút do dự trả lời: "Học tiếp."

Trong ánh mắt kinh ngạc của Tằng Sinh Vân, tôi mở chiếc rương bà nội để lại. Bên trong không có vàng bạc châu báu gì, mà chỉ là những chồng sách cũ, sắp xếp gọn gàng.

14

Bà nội tôi xuất thân cao quý, bà không hề hạnh phúc.

Từ khi tôi có ký ức, thứ bà thích nhất chính là sách, chứ không phải những việc nữ công gia chánh mà người ta cho rằng phụ nữ nên .

Ngày ngày, bà đắm mình trong thế giới của sách, thả hồn vào danh sơn đại xuyên, giang hà hồ hải(*). Bà như cùng người xưa đứng bên thủy đình giữa hồ, cùng thưởng thức phong hoa dữ tuyết nguyệt(**). Tự nhiên, bà bắt gặp một từ hiếm thấy mà nổi bật trong sách: Tự do.

(*)"Danh sơn đại xuyên" (名山大川): Chỉ những ngọn núi nổi tiếng và những con sông lớn, biểu trưng cho cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ.

"Giang hà hồ hải" (江河湖海): Chỉ sông, hồ, biển cả, tức là các dạng thủy vực lớn.

(**) "Phong hoa dữ tuyết nguyệt" (风花与雪月): hình ảnh bốn yếu tố tự nhiên mang tính biểu tượng của vẻ đẹp tinh tế và sự hài hòa, thường xuất hiện trong thi ca, hội họa, và văn chương cổ điển để mô tả cảm lãng mạn, , hoặc những phút giây thanh thản tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Ban đầu đoạn này mình định dịch hẳn ra thuần Việt vì đoạn thoại khúc sau nên mình sẽ giữ lại nghĩa Hán – Việt. Mời mọi người đọc tiếp nhen. 

Bà chạm vào từ đó, lưu luyến mãi không rời. Bà thích từ này, và cũng khát vọng từ này.

Bà muốn tháo bỏ đôi chân bị bó chặt, cắt đi mái tóc dài nặng nề và rườm rà, lên một con tàu vượt đại dương để đến nước Cộng hòa Pháp - nơi từ “tự do” ra đời.

Bà ngây thơ nghĩ rằng cha mẹ sẽ đồng ý, nên vội vàng kể cho họ nghe kế hoạch của mình.

Nhưng điều bà nhận lại là áo lụa đỏ rực và chiếc kiệu hoa màu đỏ tươi.

Trong tiếng kèn trống inh ỏi đến ngột ngạt, bà gặp người chồng tương lai của mình - ông nội tôi, một người đàn ông hơn bà hai mươi tuổi.

Bà nội không có nhan sắc kiều diễm, tính cũng chẳng dịu dàng. Sau khi sinh cha tôi, bà mất đi sự thương của chồng.

Bà có nhiều thời gian hơn để đọc sách, để cho hạt giống “tự do” trong bà dần nảy mầm và lớn lên không ngừng, cho đến khi bà quyết định ly hôn.

Trong những năm tháng hôn nhân của bà, thế giới bên ngoài đã chẳng còn như xưa. Những người thân của bà đã bị bánh xe lịch sử nghiền nát. Thân phận cao quý của bà đã không còn, và ông nội tôi cũng vui mừng khi thoát khỏi một người phụ nữ phiền phức như bà.

Thế là, vào một buổi sáng sớm, khi sương mai vẫn còn đọng lại trên những bông hoa quế, bà một mình bước ra khỏi chiếc lồng giam cầm đó. Của hồi môn ngày trước trở thành cái giá để bà đổi lấy tự do. Và thứ duy nhất luôn ở bên bà lúc này, chỉ là chiếc rương đựng những quyển sách ấy.

 15

Mắt Tằng Sinh Vân đỏ hoe, cây bút ghi chép không ngừng nghỉ của bỗng dừng lại. Anh hỏi tôi: "Về sau thì sao?"

 Bà nội tôi không có một xu dính túi, lại luôn bị giam cầm trong khuê phòng, hoàn toàn không biết gì về thế giới bên ngoài.

Bà chỉ có thể bán chiếc trâm cài còn sót lại và bộ y phục bằng lụa trên người, dùng số tiền đổi mua một căn nhà nhỏ ở vùng nông thôn để sống, ngày ngày bầu cùng sách vở.

Cho đến khi bà mang tôi và Lục Thu Bình về nuôi.

Nghe xong câu chuyện của tôi, Tằng Sinh Vân khép cuốn sổ tay nhỏ lại, đưa tay ra : "Yến Như tiểu thư, tuy chưa từng học hành bài bản, số chữ học cũng không nhiều, cách chuyện rất mạch lạc, điển cố lịch sử thì thuận miệng mà ra, còn giỏi hơn nhiều người đã từng đọc sách. Tôi nghĩ, chắc chắn đó là nhờ sự ảnh hưởng lâu dài từ bà nội của . Nếu hiểu hết chữ nghĩa, cả Bắc Bình nhỏ bé này sẽ là nơi để tự do bay lượn."

Tôi nắm lấy tay Tằng Sinh Vân, :"Xin nhận lời chúc tốt đẹp của Tằng tiên sinh."

Tằng Sinh Vân :"Câu chuyện về bà nội rất ý nghĩa đối với phụ nữ trong thời đại này. Tôi định đưa câu chuyện của bà lên báo, đồng thời sẽ trả cho một khoản nhuận bút hậu hĩnh. Cô thấy thế nào?"

"Đương nhiên là ."Tôi vui mừng khôn xiết.Số tiền lấy từ Lục Thu Bình tuy không nhỏ, ngồi không ăn mãi cũng sẽ hết. Nếu có thêm thu nhập thì không gì tốt hơn.

16

Nhờ sự giúp đỡ của Tằng Sinh Vân, tôi tìm một căn phòng nhỏ để ở. Tuy không lớn, tôi có thể đặt sách trên bàn và ngồi đọc cả ngày. Khi đói, tôi gặm chiếc bánh bao khô cứng. Khi khát, tôi uống nước nguội. 

Tôi không cần lo lắng bà nội trở mình cần có người đỡ, không cần lo học phí của Lục Thu Bình có đủ không, càng không cần sợ tiếng khóc bất chợt của Lục Nguyên.

Đây là cảm giác của tự do sao?

Cơ thể tôi nhẹ bẫng, như thể đang ở trên bầu trời, sánh cánh bay cùng đại bàng; hoặc như hóa thành một cá bơi lội trong đại dương mênh mông.

Thật đẹp đẽ đến khó mà diễn tả .

Tôi từng hỏi bà nội: “Từ một tiểu thư quyền quý đến cuộc sống khốn khó như hiện tại, ngoài những cuốn sách này ra chẳng còn gì cả, bà có hối hận không?”

Dưới ánh nến, bà , ánh mắt tràn đầy khát vọng:“Một giỏ cơm, một gáo nước, sống trong ngõ nhỏ, người khác không chịu nổi nỗi khổ đó, Nhan Hồi thì vẫn vui với lạc thú của mình. (*) Yến Như, bây giờ con chưa hiểu, khi con đọc sách và biết tự do là gì, con sẽ hiểu.”

Bà nội, giờ đây con đã hiểu.

Cả đời này, con cũng sẽ không từ bỏ việc đọc sách, giống như bà .

(*)"一箪食，一瓢饮，在陋巷，人不堪其忧，回也不改其乐"Câu này trích từ Luận Ngữ (论语), phần Ung dã (雍也), là lời Khổng Tử ca ngợi Nhan Hồi - một người học trò nghèo của ông luôn vui vẻ và lạc quan trong cuộc sống. Bà nội dùng câu này để trả lời Yến Như, ám chỉ bà cũng như Nhan Hồi, luôn vui vẻ lạc quan, không hối hận.